"Η παιδεία είναι ο δεύτερος ήλιος για τον άνθρωπο" - Πλάτων

Τετάρτη 15 Αυγούστου 2012

Παναγία



Το κείμενο από το Παροιμιαστήριο του αείμνηστου Δημ. Ν.Παπαδημητρίου, εκλεκτού μέλους του "ΦΙΛΩΝΑ"



ΠΑΝΑΓΙΑ: Tο σύμβολο της αγνότητας, της αιώνιας μάνας, το προσφιλέστερο πρόσωπο του χριστιανικού κόσμου και οι παράδοξες ονομασίες του.



Καμιά αγιότητα δεν έχει το πλήθος των προσωνυμιών της Θεοτόκου. Κάθε εικόνα ή ονομασία της Παναγίας έχει την ιστορία της στους θρύλους του λαού μας που η κόρη της Ναζαρέτ του εδόνησε τις πιο ευαίσθητες χορδές και άφησε την ψυχή του να μιλήσει.

Κοσμητικά επίθετα και επωνύμια της Παναγίας που τα έδωσαν οι ίδιοι οι κάτοικοι σε κάθε περιοχή με αφορμή γεγονότα, θαύματα, τοποθεσίες. καταστάσεις ανάγκης, από τη θέση ή το σχήμα του ναού ή και από άλλους τυχαίους λόγους, σαν έκφραση βαθύτατης πίστης και λατρείας για θαυματουργές ενέργειες σε στιγμές δύσκολες.



Τα επίθετα αυτά προήλθαν από τη στάση την οποία εικονιζόταν η Θεοτόκος (π.χ. Βρεφοκρατούσα) ή από τη γιορτή για την οποία αγιογραφήθηκε η εικόνα (Κοίμηση), ή από τον τόπο που προερχόταν (Παναγία η Μυρτιδιώτισσα), ή από τα λάθη του αγιογράφου (Γουρλομάτα), ή από τα διάφορα θαύματά της (Παραμυθίας), με πρώτο συνθετικό το χρυσό (Χρυσοσπηλιώτισσα) κ.ο.κ.

Την ονόμαζαν Καλήν, Σεμνήν, ΄Αμωμο, Αγνή Κόρη, Πονεμένη Μητέρας, Αειπάρθενο, Σοφήν, ΄Αχραντον, Τρυφερήν, Δυνατήν, Απειρόγαμη, Ανύμφευτη, Ασάλευτη, ΄Αφθαρτη, ΄Ασπιλη, Αμόλυντη, Υπέρλαμπρη, Υπέρμαχο, Πηγή ακένωτη, Αγλαόκαρπο δένδρο, Ηδύπνοο κρίνο, Ιερό καταφύγιο.



Θαυμασμό προκαλεί η έμπνευση, η ποιητική διάθεση στα πολυάριθμα επίθετα που της χαρίζει: Παναγία η Γιάτρισσα, για τους αρρώστους, η Γαλακτοτροφούσα για τα μικρά παιδιά και τις μητέρες τους. Ελεημονήτρια, όσοι καταφεύγουν στη χάρη της, Ελπιδοφόρα, Προστάτιδα του πόνου, Θαλασσομάχισσα, που φυλάει τους θαλασσινούς από τις άγριες φουρτούνες. Μεσίτρια υπέρ των αμαρτωλών. Παρηγορήτρια των ευρισκομένων σε κίνδυνο, των ασθενούντων, των θλιβομένων, των αδικουμένων. Παρηγορίτισσα, παρηγορεί εκείνους που έχουν ανάγκη από ελπίδα και παρηγοριά. Παυσολύπη, που σταματά τις λύπες και πολλά άλλα παράξενα ονόματα που δείχνουν την αγάπη του λαού μας στη μεγάλη και σεπτή μάνα του.

Εκτός από το λαό που εστόλιζε τη δόξα της Θεοτόκου με το γλυκότερα και τρυφερότερα ονόματα, οι υμνωδοί και οι Βυζαντινοί ποιητές εξαντλούν τον οίστρο της φαντασίας τους κι επιστρατεύουν τα λυρικότερα επωνύμια για να πλέξουν τα εγκώμια της Παρθένας που απλώνει την πλατιά της αρχαγγελική φτερούγα απάνω από τις πολιτείες, από τα τείχη και τους πύργους, απάνω από τις στεργιές και τις θάλασσες , που πεζοπορεί στα κατάψηλα βουνά, που εμψυχώνει τον πολεμιστή, που πραΰνει τη θέρμη του αρρώστου, που συνομιλεί με το φυλακισμένο, που παρηγορεί τον κουρασμένο, που ενισχύει τον απελπισμένο, που συντροφεύει τον ξενιτεμένο, που κάθεται ήσυχα-ήσυχα την εσχάτη ώρα σιμά στην κλίνη του μελλοθάνατου.

Είναι η προσωποποιημένη δίψα της μητρικής αγκάλης, η πείνα της στοργής, η έκφραση της ανάγκης που αισθάνεται κι ο πιο καταφρονεμένος κι ο σκληραγωγημένος για λίγη τρυφερότητα, για λίγη αγάπη που είναι πλασμένη από πολλή θλίψη που έχει μέσα της όλα τα όνειρα των παρθένων, όλα τα χαμόγελα των παιδιών, όλες τις προσδοκίες των βασανισμένων για μια λύτρωση, για μια καλύτερη μέρα, που συγχωρεί και αγαπά, παρηγορεί και ανακουφίζει. Κι έτσι στα εξαίσια εκείνα Κοντάκια που είναι λυρικά άνθη, που μοσχοβολούνε εις δόξα της, ο υμνωδός αποκαλεί την Παναγία: Ελεούσα, Γλυκασμό των αγγέλων και μυρίπνοον κρίνο, δωδεκάτειχον πόλιν και Χρυσή λυχνία. ΄Ανθος της αφθαρσίας, ακένωτον στάμναν, Ουράνιον κλίμακα, Εύοσμον Ρόδον. Στους χαιρετισμούς της Θεοτόκου τα λόγια του υμνωδού ακτινοβολούν και σπιθίζουν. Η Παναγία δίπλα στον μονογενή της, με την Παρθενική Χάρη της, με τη γλυκιά γοητεία της, με τη λυπημένη στοργή της, πραΰνει τον πόνο, βαλσαμώνει την αγιάτρευτη λύπη, σκουπίζει τα δάκρυα, παραστέκει στην ολονυκτία, συγχωρεί το αμάρτημα. Η Παναγία ακούει με στοργική συμπαράσταση και συναισθηματική κατανόηση την πονεμένη καρδιά, την απελπισμένη δέηση την δακρυρροούσα οδύνη. Υπέρτατο σύμβολο, στερνή παρηγοριά κι ελπίδα.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: http://www.filonas.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου